Zika virüsünde teşhis ve tedavi yöntemleri

Zika virüs, flavivirüs ailesinden bir virüs. 1947 yılında ilk kez, Uganda’nın Kampala bölgesinde yer alan Zika Ormanlarında, Rhesus maymunlarından izole edildi. Virüs birçok Afrika ülkesinden (Uganda, Tanzanya, Mısır, Sierra Leone, Orta Afrika Cumhuriyeti ve Gabon), Asya ülkesinden (Hindistan, Malezya, Filipinler, Tayland, Vietnam ve Endonezya) ve Mikronezya’dan izole edildi. Afrika, Amerika, Asya ve Pasifik ülkelerinde salgınlara sebep olan virüsün yayılmasını sağlayan vektör ise; genellikle sabah ve akşam saatlerinde aktif olan Aedes cinsi sivrisinek. Fakat virüsün kaynağının ne olduğu ise henüz saptanamadı. Belirtiler Zika virüsün inkübasyon periyodu (virüse maruz kaldıktan, belirtilerin ortaya çıkana kadar geçen süre), tam olarak net değil, ancak bu sürenin birkaç gün olduğu düşünülüyor (1). Hastalığın belirtileri deng virüs gibi, arbovirüs enfeksiyonları ile benzer (2). Yani aynı vektör sivrisinek hastalığı bulaştırmakta ve hastalıkların belirtileri benzerdir. Hatta bu virüsler, benzerlikleri ve aynı aileden olmaları sebebi ile serolojik testlerde çapraz reaksiyon verebilir (2). Zika virüs belirtileri; ateş, ciltte döküntüler, konjuktivit, kas-eklem ağrıları, halsizlik-kırgınlık ve baş ağrısıdır. Genellikle bu belirtiler 2-7 gün arasında değişebilir. 2013 ve 2015 yıllarında Fransız Polinezya’sı ve Brezilya’da görülen büyük salgın süresince, Zika virüse bağlı, nörolojik ve oto-immün komplikasyonların olduğu ulusal sağlık otoriteleri tarafından raporlandı (1). Brezilya’da sağlık otoriteleri, Zika virüs enfeksiyonlarının artmasının yanı sıra, mikrosefali ile doğan bebeklerin de kuzeydoğu Brezilya’da arttığını belirtti. Yapılan araştırmalar sonucu, virüs ile mikrosefali oluşumu arasında bir ilişki olabileceği saptandı. Fakat bu ilişkinin açıklığa kavuşabilmesi için ve nasıl bir ilişki olduğunun saptanabilmesi için daha çok çalışmaya ihtiyaç duyuluyor. Bunun yanı sıra diğer potansiyel nedenler de araştırılıyor. Geçiş/Bulaş Zika virüs, enfekte Aedes cinsi ve çoğunlukla tropikal bölgelerde mevcut olan Aedes aegypti isimli sivrisineklerin ısırması ile insana bulaşıyor. Aynı sivrisinek deng, chikungunya ve sarıhumma hastalıklarının da bulaşımında rol oynuyor. İlk kez 2007 yılında Pasifik’ten virüse bağlı salgın raporu bildirildi. 2007 Yılında Fransız Polinezya’sından, 2015 yılında Latin Amerika ülkelerinden (Brezilya ve Kolombiya) ve Afrika’dan (Cape Verde) salgınlar bildirildi. Bunun yanı sıra Latin Amerika’da 13 ülkeden salgın bildirisi yapıldı. Teşhis Zika virüs, enfekte bireyin, kan örneğinden polimeraz zincir reaksiyonu (PZR) ile teşhis edilir. Serolojik olarak virüsün tespiti çapraz reaksiyondan (diğer flavivirüsler ile) dolayı zor olabilir. Korunma Sivrisinekler ve yumurtalarının olduğu bölgeler, Zika virüs enfeksiyonları için büyük risk faktörleridir. Sivrisineklerin kaynağının ve insan-sivrisinek etkileşimini azaltılması ile korum-kontrol sağlanabilir. Açık renk giysilerin giyilmesi, mümkün olduğunca açıkta kalan vücut bölgelerinin azaltılması, ev için fiziksel bariyerlerin sağlanması (cam ve kapılara sineklik takılması), cibinlik altında uyunması gibi önlemler alınabilir. Bunun yanı sıra, su dolu olan kapların (kova, çiçek saksıları vs.) sularının temiz olduğundan ya da boş olduğundan emin olunmalı, böylece sivrisineklerin çoğalabileceği alanlar kısmen engellenebilir. Sağlık otoriteleri, salgın boyunca insektisit (böcek-sinek öldürücü) spreylerin uygulanmasını tavsiye etmekte. Tedavi Hastalık genellikle orta şiddette seyrettiğinden, virüse özel bir tedavi ve geliştirilmiş bir aşı henüz mevcut değil. Virüs ile enfekte kişilerin, bolca dinlenmesi, yeterli miktarda sıvı alması, ağrı ve ateşleri için de yeterli ilaç desteğini almaları gerekiyor. Semptomların ağır olduğu durumlarda mutlaka doktor desteği alınmalı.