Kısırlık ve nedenleri

Kısırlık (İnfertilite) Nedir ve Nedenleri Nelerdir ? Kısırlık kelimesi eşlerin hiçbir şekilde çocuk sahibi olamayacağı anlamına geldiğinden bu terim acımasız bir suçlama gibi kabul edilebilir. Çünkü zigotu oluşturacak ögeler olan oosit veya spermden en az birinin hiç olmaması durumunda bu terim doğrudur ve bu tıpta STERİLİTE adını alır. Bununla birlikte, eşlerde germ hücreleri var ama çocuk sahibi olunamıyorsa bu hastalarda klinik olarak İNFERTİLİTE adını alır. İnfertilite tedavi edilebilir çocuk sahibi olamama durumudur. Sterilitede çocuk sahibi olma şansı yoktur. ERKEKLERDE KISIRLIK NEDENLERİ Çocukları olmayan çiftlerin yaklaşık %30-50’sinde problem erkekten kaynaklanır. Erkekteki kısırlık nedenleri iki ana grupta toplanır. 1) Spermin sayı ve kalitesini etkileyen üretim bozuklukları. 2) Spermi dışarıya taşıyan kanallardaki tıkanıklıklar. 1.SPERM ÜRETİM BOZUKLUKLARI Üretim bozukluğu sperm sayısı ile ilgili olabileceği gibi kadın yumurtasının döllenmesini engelleyen sperm hareketlerinin zayıflığı veya sperm şekillerinin (Morfoloji) anormalliği ile de ilgili olabilir. Erkeğin sperminin normal kabul edilebilmesi için sayısının en az 20 milyon/ml, hareketli sperm oranının %30 ve yapısal olarak normal sperm oranının %4’ün üzerinde olması gereklir. Sperm değerlerinin yukarıda belirtilen değerlerin altında olması halinde doğal yollardan gebelik elde edilmesinde belirgin zorluklar yaşanmaya başlanmaktadır. Birçok faktör spermiogenezi (sperm hücrelerinin üretimi ve olgunlaşması) olumsuz yönde etkileyebilir. Normospermi : 1 cc ejakulatta 50-120 milyon spermatozoon bulunması, Hypospermi : 1 cc ejakulatta 20-40 milyon spermatozoon bulunması, Oligospermi I : 1 cc ejakulatta 10-20 milyon spermatozoon bulunması, Oligospermi II : 1 cc ejakulatta 10 milyondan az sayıda bulunması, Kriptospermi : 1 cc ejakulatta 1 milyon spermatozoon bulunması, Aspermatismus : 1 cc ejakulatta 0 spermatozoon bulunması, Azospermi : 1 cc ejakulatta olgun spermatozoon bulunmaması, Kısırlık (İnfertilite) Nedir ve Nedenleri Nelerdir ? İltihabi hastalıklar Bazı bakteri ve virüsler erkekte yumurtalık iltihabına sebep olur. Yumurtalıklarından iltihabi bir hastalık geçiren erkeklerin yaklaşık %25’inde kısırlık problemi oluşturur. Hormon bozuklukları Erkeklik hormonu olan testesteron hormonunun üretimini kontrol eden hormonlarda bozukluk olması durumu. Çevresel problemler Kanser tedavisi için kullanılan ışın ve ilaçlar sperm üretimini bozabilir. 2) YAPISAL BOZUKLUKLAR Spermin üretim yeri olan testislerden dışarı çıkmasını engelleyen tam veya kısmi tıkanıklıklar kısırlık nedeni olabilir. Bu tıkanıklıklar doğuştan olabileceği gibi sonradan geçirilmiş bir enfeksiyona bağlı da olabilir. Testlerden geçirilmiş bir cerrahi müdahale de tıkanıklığa sebep olabilir. KADINDA KISIRLIK NEDENLERİ 1) YUMURTLAMA BOZUKLUKLARI Yumurtlama bozuklukları kadında en sık görülen kısırlık nedeni olup, yumurtlama bozukluğu dendiğinde, yumurtlamanın hiç olmaması veya düzensiz ve seyrek olması anlaşılır. Adetlerin seyrek veya hiç görülmemesi çoğu zaman bir yumurtlama bozukluğunu gösterir, ancak adetlerin tamamen düzenli olduğu durumlarda da yumurtlama bozukluklarına rastlanabilir. Yumurtlama bozuklukları başlıca üç grupta toplanabilir. * Yumurtalıklardaki yumurta üretimini uyaran hormonların doğuştan eksikliğine bağlı olarak beyin sapından salgılanamaması, * Beyin sapından süt hormonu prolaktinin normalden fazla salgılanması, * Polikistik over sendromu. 2) TÜPLERİN HASARLI VEYA TIKALI OLMASI Tüplerin kısmen veya tamamen tıkalı olması sperm ile yumurtanın buluşmasını engelleyerek döllenme ve gebeliği olanaksız kılar. Tüplerdeki bu hasar, geçirilmiş enfeksiyon, endometriozis veya geçirilmiş bir ameliyat sonrası kalan karın içi yapışıklıkları gibi birçok nedene bağlı olabilir. Gelişmiş ülkelerde cinsel yollardan bulaşan enfeksiyonlar tüplerdeki hasarın en önemli nedeni. Ülkemizde çocukluk çağında alınan verem mikrobu da tüplerde geri dönülmez hasar oluşturabilir. 3) ENDOMETRİOZİS Endometriozis rahim içini döşeyen dokunun (Endometrium) rahim dışında gelişmesi olarak ifade edilir. Endometriozis tıpkı rahim içini döşeyen doku gibi hormonlara duyarlı olup adet sırasında kanar. Karnın içinde oluşan bu mikro kanamalar zamanla iltihap bezleri yangısal durum oluşturup ve yapışıklıklara sebep olur. Endometriozis yumurtalıklarda yerleştiği zaman kist oluşumuna neden olur. Bu kistlere endometrioma adı verilir. Endometriozisi olan kadınların yaklaşık %50’sinin çocuk sahibi olabilmeleri için tedavi olmaları gerekir. Yine kısırlık nedeni ile başvuran kadınların yaklaşık %25’inde endometriozis saptanır. 4) RAHİM AĞZINA AİT PROBLEMLER Rahim ağzındaki yapısal, enfeksiyona ait veya bu bölgedeki salgıyla (Mukus) ait bozukluklar kısırlık sebebi olabilir. Rahim ağzında salgılanan mukus spermlerin genital yoldan taşınmasını kolaylaştırır. Östrojen ve progesteron hormonları etkisi altında mukusun siklus sırasında miktarı ve niteliği değişir. Polip gibi iyi huylu tümörler veya bu bölgeye uygulanmış olan cerrahi girişimler kısırlık sebebi olabilir. 5) ALERJİK NEDENLER Alerjik nedenler kısırlık nedeni olabilmekle birlikte teşhisleri ve tedavileri zordur. Alerjik durumların tedavi etkinliği belli olmadığı ve tedavi edilen veya edilemeyenlerdeki gebelik oranları çok farklı olduğundan rutin olarak ölçülmelerinin gerekliliği tartışılıyor. NEDENİ AÇIKLANAMAYAN KISIRLIK Günümüzde tıbbın olanakları ile ortaya konulamayan kısırlık durumlarıda (idiopatik infertilite) söz konusu olur. Testler ile ortaya çıkarılamayan sperm enfeksiyon bozuklukları, yumurtanın çatlaması ve tüpler içindeki hareketinde bazı bozuklukların varlığı öne sürülen varsayımlar arasındadır. Nedeni açıklanamamış kısırlık olgularında rol oynayan psikolojik etkenlerin varlığı tam olarak belli değildir. Stresin kadın üreme sistemi ve hormon dengesi üzerinde olumsuz etkiler yapabileceği biliniyor. Kısırlık nedeniyle mi stres olmakta, yoksa stres nedeniyle mi kısırlık olmakta. Stresin ortadan kalkma durumunda doğal yollardan gebeliklerin oluştuğu bildiriliyor. Özellikle kısırlık tedavilerine cevap alınamayan çiftlerde bazen tedavinin kesildiği ve çifte dinlenme şansı verildiği aylarda kendiliğinden gebelik olabilmekte.